Place:Kollumerland en Nieuwkruisland, Friesland, Netherlands

Watchers
NameKollumerland en Nieuwkruisland
Alt namesKollumerland c.a.source: http://www.kollumerland.nl
Kollumerlân c.a.source: Fryslân-fryske-akademy
Kollumerlandsource: Family History Library Catalog
Kollumerland en Nieuw-Kruisland
Kollumerland en Nieuw Kruisland
TypeGemeente
Coordinates53.27°N 6.14°E
Located inFriesland, Netherlands     ( - 2018)
Also located inNoardeast-Fryslân, Friesland, Netherlands     (2019 - )

Contents

Historical summary

KOLLUMERLAND-EN-NIEUW-KRUISLAND (pronunciation), griet., prov. Friesland, kw. Oostergoo, arr. Leeuwarden, kant. Dockum (2 k. d., 8 m . k., 1 s. d.); palende N. aan Oost-Dongeradeel en de Lauwerzee, O. aan Groningerland, waarvan het door het riviertje de Lauwers afgescheiden wordt, Z. aan Achtkarspelen en W. aan Dantumadeel.

Deze griet., die van het Oosten naar het westen 3 uren lang en van het Noorden naar het Zuiden 1 1/2 uren breed is, bevat de volgende 7 d., als: Kollumerzwaag, Westergeest, Kollum, Oudwoude, Augsbuur of Lutkewoude, Burum en Munnikezijl.

Kollumer-en-Nieuw-Kruisland beslaat, volgens het kadaster, eene oppervlakte van 8303 bund. 81 v. r. 91 v. ell., waaronder 8203 bund. 45 v. r. 20 v. ell belastbaar land; telt 977 h., bewoond door 1177 huisgez. uitmakende eene bevolking van 6063 inw., die meest hun bestaan vinden in den landbouw, veeteelt en veenderij. De landerijen dezer griet. zijn zeer onderscheiden van aard. De westelijke zijn zeer gemeene landen, de zuidelijke iets beter, meest bestaande uit veengronden, heideveld en zandige bouwlanden, doch de noordelijke aan zee en de oostelijke onder Burum, zijn zeer zware kleigronden. Men heeft er 1 olie-, en 4 korenmolens; 2 branderijen; 2 leerlooijerijen, en 1 wolkammerij en verwerij.

De Herv., die er 5600 in getal zijn, onder welke 400 Ledematen, maken de volgende gem. uit, als: Augsbuur of Lutkewoude-en-Kollumerzwaag, Burum-en-Munnikezijl, Kollum en Oudwoude-en-Westergeest, welke tot de klass. van Dockum, ring Kollum behooren, en zes kerken hebben, welke door vier predikanten bediend worden.

De Doopsgez. tellen 24 zielen, welke de gem. van Zwaag-Westeinde uitmaken.

De R. K., van welke men er 16 aantreft, onder welke 9 Communikanten, worden tot de stat. van Dockum gerekend.

Er zijn in deze griet. 8 scholen, als: twee te Kollum, ééne te Augsbuur, ééne te Burum, ééne te Kollumerzwaag, ééne te Oudwoude, ééne te Westergeest en ééne te Munnikezijl, welke gezamelijk gemiddeld door een getal van 660 leerlingen bezocht worden.

Vroeger waren in Kollumerland-en-Nieuw-Kruisland vele adell. sloten: Groot-Buma, Bootsma, Broersma, Brongersma, Feitsma, Haijema, Scheltinga, Melkama, Riddersma, Sjoerda, Tadema en Oostenburg te Kollum, Klant, Gaykama en Faesma te Augsbuur, Sybema, Buma en Allema te Oudwoude, Eysinga te Burum, Beintema en Idema onder Westergeest. Thans nog Nijenburg te Kollum, Vaarzigt onder Oudwoude en Vogelzang te Veenklooster.

Deze griet. heeft hare vaart en uitwateringen door de Munnikezijl, met eene spui of buitensluis in de kromme- en diepe-rijt, welke laatste in de prov. Groningen ligt, en hier de oude rivier de Lauwers verlaat, zijnde geheel digt geslijkt. De gegravene rijt loopt meer noordwaarts voorbij Ruigezand. Ook watert deze griet uit in het Dockumerdiep door de Oudwoude- en Kollumer-zijlen, die weleer in den zeedijk lagen, en, bij den aandrang van hoog water in het Dockumerdiep, veel te lijden hadden, en ook meermalen zijn doorgebroken; doch na de overdijking en stichting der Nieuwezijlen, in 1729, is men hier van alle zwarigheid verlost; ook zijn de sluisdeuren voor langen tijd weggenomen. men vindt hier wel laag land, doch weinig waterleidingen; de voornaamste van alle is de Trekvaart-op-Stroobos, omtrent het midden der zeventiende eeuw gegraven; inde vorige eeuw door 's Lands Staten gekocht en op 's Lands kosten geslat, waarom ook de voordeelen der tolhuizen en verlaten in 's Lands kas komen. De Zwemmer of Senner is een eng watertje, doch voor eenige jaren aanmerkelijk verbeterd door het graven van een nieuwe arm of zijtak, naar het Dockumer-diep, in eene noordoostelijke rigting in het Noordwesten dezer grietenij, lopende in het Dockumer-diep, door de Oudwouder-zijl. Het derde water is de Zylryt, die door de Kollumer-zijl naar het Dockumer-diep gaat, en zich met onderscheidene takken verspreidt, van welke één op twee plaatsen door den ouden zeedijk loopt, om het water van Nieuw-Kruisland te ontvangen; ook loopt van dit water een tak in de Lauwers. De rijwegen zijn in deze grietenij menigvuldig.

Bij de watervloed van Februarij 1825 werden de zeedijken, ten N. van deze Grietenij, aanmerkelijk beschadigd, en op verscheidene plaatsen zoodanig verzwakt, dat daarin vier gaten spoelden; doch bereidvaardigheid en goed bestuur keerden het werkelijk bestaande gevaar. De aandrang van het water was bij Munnikezijl zoo sterk, dat de deuren van de buitensluis werden vernield, de brug door den stroom aan stukken geslagen en het daarbij staande zomerhuis tot in den Waardster-polder geworpen.

Het wapen bestaat uit een schild, doorsneden (coupé) in drie deelen, van zilver, goud en sinopel; op het middelste eene ster van keel (rood), het schild is gedekt met eene gouden kroon. (from: Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden (1839), 6:551)

Gemeentearchief Kollumerland en Nieuwkruisland

Postadres
Postbus 13
9290 AA, Kollum
Telefoon: 0511-458888
E-mail:gemeente@kollumerland.nl
Internet: www.kollumerland.nl

Research Tips

Burgerlijke Stand

Migration

Maps and gazetteers

Images

Burial information

Military

External links


For more information, see the EN Wikipedia article Kollumerland en Nieuwkruisland.

Municipalities (gemeenten) of Friesland

Gemeenten: Achtkarspelen · Ameland · Dantumadeel · De Friese Meren · Dongeradeel · Ferwerderadeel · Franekeradeel · Harlingen · Heerenveen · Het Bildt · Kollumerland en Nieuwkruisland · Leeuwarden · Leeuwarderadeel · Littenseradiel · Menaldumadeel · Ooststellingwerf · Opsterland · Schiermonnikoog · Smallingerland · Súdwest Fryslân · Terschelling · Tietjerksteradeel · Vlieland · Weststellingwerf
Voormalige gemeenten: Aengwirden · Baarderadeel · Barradeel · Boarnsterhim · Bolsward · Dokkum · Doniawerstal · Franeker · Gaasterland · Gaasterlân-Sleat · Haskerland · Hemelumer Oldeferd · Hennaarderadeel · Hindeloopen · IJlst · Idaarderadeel · Lemsterland · Nijefurd · Oostdongeradeel · Rauwerderhem · Schoterland · Skarsterlân · Sloten · Sneek · Stavoren · Utingeradeel · Westdongeradeel · Wonseradeel · Workum · Wymbritseradeel
Lists: cities and towns