Person:Jutta Van Holland (1)

To begin with see http://groups.yahoo.com/group/soc_nederlandse_adel/message/8678

http://groups.yahoo.com/group/soc_nederlandse_adel/message/1514 says: Beste medespeurders,

Bij het lezen van het artikel van Obreen over het geslacht Van Borselen (1) viel mij een huwelijksdispensatie (2) op waarvan ik veronderstel dat men tot op heden daar nog niet de consequenties van heeft ingezien. Dit even onder voorbehoud. Als Brabander ben ik onvoldoende op te hoogte van recentere, lokale en regionale (Zeeuwse) publicaties. In het hierna volgende beperk ik me genealogisch gezien tot het minimale aangezien iedere geïnteresseerde een en ander uitvoerig na natrekken.

Omstreeks 1312 huwde Wolfaert II van Brederode met Aleid een natuurlijke dochter van Jan II van Avesnes (graaf Jan II van Holland). Later in dit jaar verleende de paus dispensatie omdat de huwelijkspartners bloedverwanten in de vierde graad waren. Over het voorgeslacht van Wolfaert valt het volgende te zeggen:

Wolfaert II van Borselen was een zoon van Wolfaert I van Borselen bij Sybille van Praet (3), zoon van Hendrik genaamd Wisse van Borselen, zoon van Nicolaas van Borselen.

Het voorgeslacht van Nicolaas van Borselen is volslagen onbekend tenzij hiertoe een Henricus Wiszo behoorde die in 1198 te Middelburg onder de getuigen van graaf Dirk VII aanwezig was (4). De huwelijkspartners van Nicolaas en zoon Hendrik Wisse zijn onbekend. Ten opzichte van laatstgenoemde hebben we een aanwijzing in de namen Wolfaert, Raes en Jan Mulart. Deze zullen vermoedelijk middels hun moeder in de familie Van Borselen zijn geïntroduceerd.

De oudste zoon van stamvader Nicolaas van Borselen droeg de naam Pieter. Hij huwde rond 1250 met [Hadewig] van Kruiningen (5). Van Pieter is bekend dat hij in 1267 door graaf Floris V van Holland als bloedverwant (consanguineus) werd betitelt. Opvallend is eveneens dat Pieter zijn (enige?) zoon Floris noemde. Het lijkt er derhalve op dat enerzijds de verwantschapslink Borselen-Avesnes via de graven van Holland gezocht dient te worden. En anderzijds moet aan de Van Borselen kant de verwantschap al ten tijde van de gemeenschappelijke voorvader Nicolaas van Borselen aanwezig zijn geweest.

Bastaarddochter Aleid van Avesnes kan eveneens op illuster voorgeslacht rekenen dat onder andere teruggaat tot de graven van Vlaanderen. Hoge adel dus met evenredig hoge huwelijkspartners. De Van Borselens vormden een Zeeuwse familie met een obscuur en bescheiden begin. Het is daarom hoogst onwaarschijnlijk dat we de gemeenschappelijke voorvader in Vlaanderen dienen te zoeken. Over Aleids vaderlijke en Hollandse afstamming valt het volgende weer te geven:

Jan II van Avesnes, zoon van Jan I van Avesnes en van Aleid van Holland (gehuwd 1246). Aleid dtr.v. Floris II van Holland en Machteld van Brabant (5), zoon van Willem I van Holland en Aleid van Gelre, zoon van Floris I van Holland en Ada van Schotland (Huntingdon).

Bloedverwanten in de vierde graad betekent dat we vier generaties boven Wolfaert II van Borselen en Aleid van Avesnes een gemeenschappelijke voorouder dienen te vinden. Plaatsen we beiden naast elkaar en hun voorgeslacht er onder dan wordt eenvoudig duidelijk in welke richting ik denk dat we de link dienen te zoeken.

Aleid......x 1312...Wolfaert II.....generatie: 0 Jan II..............Wolfaert I.................1 Aleid...............Hendrik Wisse..............2 Floris III..........Nicolaas...................3 Willem I............?..........................4

Graaf Willem I van Holland moet dus de gemeenschappelijke voorouder zijn. Het is niet voorstelbaar dat hij vader is van Nicolaas van Borselen. Daar is geen enkele indicatie voor en ook het wapenbeeld van de Van Borselens wijst daar niet op. Nicolaas van Borselen moet derhalve met een dochter van graaf Willem I van Holland zijn gehuwd. Wie een blik werpt op de huwelijkspartners van de Hollandse gravendochters ziet alleen kandidaten uit de hoge adel. Naast wettige kinderen hebben de graven van Holland ook nog regelmatig voor bastaardkinderen gezorgd. Van de diverse Hollandse bastaarden is echter behoudens een enkele vermelding in de 12e en 13e eeuw weinig bekend. Dat is ook niet verwonderlijk omdat we zelfs over de diverse generaties graven weinig weten. Het aantal bastaarden kan derhalve beduidend hoger zijn.

Conclusie 1: Nicolaas van Borselen is met een bastaarddochter van graaf Willem I van Holland getrouwd geweest.

Naast deze verwantschapsrelatie valt ook haar voornaam te beredeneren. Zondervan heeft een en ander op basis van vernoemingsgewoonten beredeneerd. Zo kwam hij uit op de voornaam [Hadewig] voor de vrouw van Pieter van Borselen. Pieter en [Hadewig] hadden als dochters als oudste een Jutta en een [Oda] als jongste. Deze jongste dochter [Oda] is duidelijk vernoemd naar haar moederlijke grootmoeder Oda [van Pumbeke] zodat oudste dochter netjes vernoemd is naar haar vaderlijke grootmoeder.

Conclusie 2: De vrouw van Nicolaas van Borselen zal de voornaam [Jutta] hebben gedragen.

Terugkerend naar de obscure herkomst van de Van Borselens kan nu ook de vader van Nicolaas van Borselen worden bepaald. Zijn jongere zoon droeg de naam Hendrik genaamd Wisse. Voornaam- en bijnaamcombinaties werden in de middeleeuwen regelmatig vererfd op de kleinkinderen. Zoals al eerder door Obreen werd opgemerkt komen we in 1197 Hendrik genaamd Wiszo tegen die hij voor een mogelijke voorouder hield.

Pieter van Borselen huwde rond 1250. Het huwelijk van vader Nicolaas van Borselen kunnen we op ca. 1220 dateren. De "oudste" zoon Pieter blijkt niet te zijn vernoemd naar zijn "vader of naar zijn moederlijke grootvader". Rond 1200 loopt er ook geen Pieter van Borselen rond want anders was die allang bekend geweest, dus kunnen we een grootvaderlijke vernoeming van vaders kant ook wel uitsluiten. Derhalve dienen we veiligheidshalve een generatieduur van 30 jaar aan te houden. Zodoende komen we uit op een datering van rond 1220. Dat is een schatting die net 'n generatie jonger is als de in 1198 getuigende Hendrik genaamd Wiszo.

Conclusie 3: Nicolaas van Borselen is hoogstwaarschijnlijk de zoon van de in 1198 te Middelburg getuigende Hendrik genaamd Wiszo.

Waar komt dan de voornaam Pieter in het geslacht Van Borselen vandaan? Suggesties zijn welkom. Voorlopig heb ik nog geen idee.

Graaf Willem van Holland's bastaarddochter [Jutta] huwde rond 1220. Zij zal derhalve toen de huwelijkse leeftijd hebben gehad. Minimaal zal ze dus 12 jaar en maximaal rond de 20 jaar zijn geweest. Haar geboortejaar zal dus tussen 1200 en 1208 te plaatsen zijn, ervan uitgaand dat ca. 1220 ook de feitelijke datering zal zijn geweest. Van graaf Willem I is bekend dat hij in de zomer van 1204 zijn pas- verworven zeggenschap in Holland grotendeels moest opgeven omdat zijn krijgskansen waren gekeerd ten gunste van graaf Lodewijk van Loon. De regent van Vlaanderen, Filips van Namen, viel daarop Walcheren binnen. Toen Zeeland in opstand kwam week graaf Willem I heimelijk uit naar Zeeland en bracht daar een leger bijeen waarna hij op zijn beurt graaf Lodewijk in het nauw kon brengen. Zijn moeder en vrouw zochten in 1204 hun toevlucht in Oudorp ten noorden van Alkmaar. Op 14 oktober 1206 sloten Willem en Lodewijk, door bemiddeling van de voornoemde regent van Vlaanderen, te Brugge een verdelingsverdrag waarbij Willem o.a. Zeeland en de streek rondom Geertruidenberg toebedeeld kreeg. Etc.etc.

Graaf Willem I van Holland is derhalve vanaf zomer 1204 lijfelijk in Zeeland en Vlaanderen aantoonbaar. Zijn vrouw verbleef in Noord Holland. Het is derhalve zeer goed mogelijk dat Willem in Zuidwest Nederland voor wat natuurlijk nageslacht heeft gezorgd. Wellicht heeft hij wel een liefdevol onthaal gekregen van de nog jonge weduwe, vrouwe Sybille van de Elzas? Zo zie je maar weer dat je met creatief denken een heel eind komt :-)

Literatuur: 1. Henri Obreen, "Het geslacht van Borselen", in De Nederlandsche Leeuw jrg. XLV (1927), kolom 242-249, 294-306, 322-336, 363-366. Zie ook jrg. XLVI (1928) kolom 58-59 als antwoord op Th. van Rheineck Leyssius, "Van Borselen", in kolom 11-13. 2. Idem, kolom 297. 3. J.W. Zondervan, "De vrouwen van Randerode en van Zandenburg (Veere)", in De Nederlandse Leeuw jrg. CX (1993), kolom 475-517. 4. Obreen, kolom 246. 5. Zondervan, kolom 484. Hans Vogels, "Borselen-Kruiningen-Gageldonk- Pumbeke-Tilburg", notitie 19-09-2001 in de Files. 6. E.H.P. Cordfunke,"Gravinnen van Holland. Huwelijk en huwelijkspolitiek van de graven uit het Hollandse Huis", Zutphen 1987, en D.E.H. de Boer & E.H.P. Cordfunke, "Graven van Holland. Portretten in woord en beeld (880-1580), Zutphen 1997.

Met vriendelijke groet, Hans Vogels

http://groups.yahoo.com/group/soc_nederlandse_adel/message/6703 adds:

Beste medespeurders,

Huwelijksdispensatie voor huwelijkspartners in de 4e graad bloed- verwantschap hoeft niet te betekenen dat beide beoogde personen van dezelfde generatie zullen zijn (achter-achter-neef/nicht).

De huwelijkspartners kunnen ook van verschillende generaties zijn, bijvoorbeeld achterneef en achter-achter-nicht. Bepalend voor de aanduiding 4e graad is de langste generatieschakel naar de gemeenschappelijke voorouder.

Zie bijgevoegde linken.

Met vriendelijke groet, Hans Vogels

http://groups.google.com/group/soc.genealogy.medieval/browse_frm/thread/db6fb64d6ece257a/7c439cb773a62e7f?hl=nl#7c439cb773a62e7f

http://www.rootsweb.com/~medieval/consang.htm

RIN: MH:I2500

Mogelijk een bastaarddochter Jutta van Willem I van Holland en een Jutta (van Pumbeke?): haar zoon Pieter is 'bloedverwant' van Willems zoon Floris IV (III) en heeft zelf een zoon Floris en dochters Jutta en Oda.

1.   De Nederlandsche Leeuw 1927
   297.

   Geen bewijs maar een referentie naar het stuk over de bloedverwantschap:
   
   Omstreeks 1312 huwde heer Wolfaert met Aleyd,
   een natuurlijke zuster van graaf Willem III van
   Holland, althans in dat jaar verleende de Paus daartoe
   dispensatie, hoewel zij elkaar in den vierden graad
   bestonden. Het huwelijk, zegt de pauselijke goedkeuring,
   vond plaats om een einde te maken aan de geschillen,
   die bestaan hadden tusschen heer Wolfaerts
   familie eenerzijds, graaf Willem en diens vader Jan,
   anderzijds. Heer Wolfaert werd door dit huwelijk
   zwager van den graaf’ en wordt dan ook als zoodauig
   door dezen betiteld

2.   soc nederlandse adel
   1514.
3.   .

   GC Truijens-Schoon, Marcel wissenbuurg.com