Family:Frans Van Der Heide and Antje Buursma (1)

Friesch Dagblad

Regio woensdag, 13 april 2011

Engelberta de Vries uit Sneek ziet Joodse onderduikers nog steeds Dansen om de karnton met het onderduikbroertje

Sneek - Dansen met Robbie om de karnton en kleine Sal die over de tafel kruipt. Tien jaar was Engelberta de Vries-Van der Heide toen haar ouders Frans en Antje Joodse onderduikertjes kregen. De Vries en haar man hebben nog steeds contact met ze. Door Majelle Hoek. En na de oorlog, toen ik op bezoek ging bij Sal en zijn ouders in Amsterdam, at ik mijn eerste augurk. En zenuwachtig dat ik was dat toen ik met de trein moest.” Het zijn allemaal warme herinneringen die De Vries heeft aan de twee Joodse onderduikers Robbie en Sal. Nou ja, Sal was eigenlijk Chrisje, want dat was zijn onderduikersnaam. ,,Je wist niet dat het Joodse jongens waren. Gewoon jongens uit Holland die honger hadden, zo ging dat.” Het is 1942 als Robbie in huize Van der Heide komt, aan de Zeedijk in Ferwert. De plaatselijke huisarts van het dorp, meneer Smit, zorgde ervoor dat alle onderduikers een adres kregen. De Vries pakt er een zilveren lepel bij die ze later van Robbie kreeg ter herinnering aan zijn onderduiktijd. ,,Robbie had een step, dat was zo bijzonder. En dan moesten we melk karnen in de schuur. Als dat niet lukte, gingen we dansen om de karnton heen. Dat weet hij zelf niet meer, ik heb het hem wel eens gevraagd.” Nog geen jaar zat Robbie bij de familie Van der Heide, daarna moest hij weer weg om elders onder te duiken omdat het te gevaarlijk werd voor het jongetje. ,,Als het te gevaarlijk werd, dan nam mijn vader kleine Robbie mee het Noarderleech op, daar werkte hij. Mijn vader vond het prachtig, die jongens.” Na Robbie kwam Chrisje, Sal dus. ,,Mijn moeder twijfelde nog of ze hem moest nemen, omdat ze toch wat angstig was geworden. Dat vond ze later nog erg dat ze daaraan twijfelde, want het was zo’n lief jochie. Hij noemde zich altijd Chrisje Kloos de Bolleboos.” Sal was nog maar vier toen hij kwam en bleef tot de bevrijding. ,,Toen hij zijn ouders weer zag, verstonden ze hem niet. Hij kon alleen maar Fries praten.” Er bleef altijd contact, vooral met de ouders van Sal - meneer en mevrouw Roos - en Sal zelf. ,,Dan stuurden ze ons een kaartje om ons te bedanken en dat G’d ons mocht sparen. Nooit God hè, want Joden zeggen dat niet voluit.”

Bar mitswa Sal en Robbie hebben elkaar later leren kennen via de familie De Vries. Robbie is geen praktiserend Jood, die heeft het wat afgezworen, vertelt De Vries. Sal is juist orthodox-Joods, vertelt ze. Met Sal is het contact anders dan met Robbie. Intensiever misschien wel, maar niet minder waardevol. Bij de bar mitswa van Sal, zijn bruiloft, overal zijn ze geweest. En andersom zijn de jongens - ook weer op belangrijke gebeurtenissen - bij hen geweest. ,,De vader van Sal heeft ons zelf nog trouwgereden naar het gemeentehuis in Ferwert”, zegt De Vries, terwijl ze naar haar man Johannes kijkt, die naast haar zit. Die vult aan: ,,En op de begrafenis van je moeder tilden Robbie en Sal je vader samen met de rolstoel een trapje op.” De Vries laat vergeelde krantenknipsels zien. In een oud Friesch Dagblad staat een bericht van haar ouders Frans en Antje van der Heide. Dat ze postuum nog de Yad Vashem-onderscheiding gekregen voor de hulp die zij aan Joodse onderduikers hebben gegeven in de oorlog. ,,Mijn ouders zagen het echt als roeping om onderduikers te houden. Dat hoorden ze te doen, vonden ze.” Een ander krantenknipsel. Het gaat over de vader van Robbie. ,,Die is nog burgemeester van Amerongen geweest.” De Vries heeft twee zussen, Pietje en Tine. Ook die hebben veel contact met de jongens. ,,Op het zestigjarig huwelijk van mijn oudste zus waren ze er ook. En Robbie nam zijn dochter mee. Zo mooi is dat. Sal noemt ons altijd zijn drie zussen.” Ze zien elkaar nog regelmatig en als Sal en zijn vrouw komen, blijven ze vaak ook slapen. ,,Als ze komen, eten we buiten de deur. Wel koosjer natuurlijk. Dat respecteren wij.” i In de aanloop naar 4 en 5 mei portretteert het Friesch Dagblad mensen die een bijzondere band hebben met iemand met wie ze in of door de oorlog contact hebben gekregen

1. ↑ Huwelijksregister 1920, in Ferwerderadeel, Friesland, Netherlands. Burgerlijke Stand
   akte 020, 12 May 1920.

   Bruidegom: Frans van der Heide (arbeider) 23 jaar oud, geboren te Ferwerd
   Bruid: Antje Buursma 24 jaar oud, geboren te Ferwerd