Person:Reneke Elama Tho Uythuysen (1)

Reneke komt met verschillende namen voor: Rintko, Ringe of Remko. Hijwas eigenerfde op Elamaheerd en gedeputeerde der Ommelanden. Hijoverleed in ballingschap. Reneko was de schrijver van de familiekroniek Elama die begint in hetjaar 1596. De oudste gegevens zal hij waarschijnlijk van zijn moederhebben gehoord die in 1588 overleed, hij was zelf toen al 48 jaren oud.De kroniek is later voortgezet door zijn zoon Sirp en diens tweede vrouwHillegunde Swalue en vervolgens door Duurt Elama en Reneke Busch.

Reneko was ‚‚n van de eersten in de Groninger Ommelanden die overgingtot het Protestantse geloof. Zijn oudste zoon Popco studeerde aanuniversiteit van GenŠve. Zijn derde zoon, Waalcko, overleed ook inGenŠve en heeft daar vermoedelijk gestudeerd. Het kontakt met dezeplaats zal wellicht hebben bijgedragen tot de religieuze veranderingenin het leven van Reneko, die geboren is in een tijd dat er van eenReformatie nog niets bekend was.

In 1542 was hij volmacht van Uithuizen inzake het Redgerrecht, vallendeop "Albrundahuis" aldaar en in 1563 volmacht van Aduarder Zijlen. Hijleefde in een veelbewogen tijd en had ook daardoor zelf een veelbewogenleven. Tijdens zijn leven brak in 1568 de 80-jarige vrijheidsoorlogtegen Spanje uit en maakte hij persoonlijk de voorbereidingen tot deReformatie mee. Waren zijn voorouders Rooms Katholiek, hij leefde op degrens van twee tijdperken. Begrijpelijkerwijs was hij een groottegenstander van Rennenberg, de stadhouder van Groningen. In 158O brachtRennenberg de stad Groningen aan Spaanse zijde. Tijdens het jaar daarnawerd Cornelis Kempis, een handlanger van Rennenberg, te Appingedamgevangen genomen en naar Winsum gevoerd, vermoedelijk op bevel vanReneko Elama. Als tegenmaatregel bedreigde Rennenberg verschillendevooraanstaande personen in de Ommelanden met vervolging. Reneko Elamawas ‚‚n van hen en hij vluchtte in allerijl naar Emden dat in die tijd"Der ballingen herberg" werd genoemd. Als gevolg daarvan werd Allersmaheerd op 27 april 1581 onaangenaamverrast door een bezoek van Rennenberg met een troep Spaanse soldaten.Anna Allersma, haar zoon Sirp en haar dochter Tjalde werden gevangengenomen en 5 weken lang op het slot te Middelstum opgesloten. De Elemaheerd te Uithuizen was door Kempis in beslag genomen, daaromhield anna met haar kinderen waarschijnklijk verblijf bij haar broerDuurt op Allersmaheerd. Anna en de kinderen werd tenslotte tegen Kempis uitgewisseld en kondennaar Allersmaheerd terugkeren. Vermoedelijk is Reneko Elama daarbijtegenwoordig geweest. Zijn bezittingen, die van Abel Eppens in Eekwerden nog anderen waren in beslag genomen en zij waren hun leven in deOmmelanden niet veilig. Maar het deel waar Reneko verbleef was doorWigbold van Ewsum, heer van Nienoord, weer aan de Spanjaarden ontrukt.Ewsum was door prins Willem van Oranje als stadhouder over de Ommelandenaangesteld. Via de Wadden- en Lauwerszee was hij het landbinnengedrongen en had Winsum en omstreken, waaronder Aduarderzijl,ingenomen. Vermoedelijk hebben de ballingen in Oost-Friesland zich bij hemaangesloten en Was Reneko zoedoende in de gelegenheid zijn vrouw tebezoeken.

Reneko had met vele tegenspoeden te kampen; niet alleen moest hij op71-jarige leeftijd zijn vaderland voor altijd verlaten, hij leed groteschade aan zijn vee, in 1540 brandde zijn huis af, in 1667 was er hierte lande een grote muizenplaag zodat er van het gezaaide weinig terechtkwam, in 1570 richtte de allerheiligenvloed grote schade aan.

(In de genealogie Elama vindt men op bl. 19 en verder de volledigekroniek van Reneko en zijn opvolgers weergegeven. Vaak betreffen deaantekeningen data en namen van geboorte, huwelijk of overlijden. Voorzover van toepassing zijn die gegevens overgenomen en verwerkt. Daaromvolgt hier niet een komplete weergave maar slechts een enkel fragment:

1557: acht daaghen na Meidagh golt een mudde rogge tot Groningen 16Arents gulden ende een pond roggenbroot een Groninger stuiver; dat muddegarste op sommige plaatsen acht Arents guldens, op sommige 9 Arentsguldens, volgen des Heeren hemelvaartsavont golt dat mudde rogge 20Arents gulden, dat mudde garte 12 Arents gulden ende in West Vrieslandtheeft dat broot wegende 11 pond gegolden 9 stuiver Brabants volgens eerde afslach quam goldt tot Worcum en daar omtrent dat broot van 11 pond28 Brabantsche stuiver des selven jaars voorschreven.

1570 Den 1 novembris sijnde allerheiligen des avonts omtrent 9 uirenverhieff sich de zee alhier over te loopen, alsoo starck, dat het soltewater aan mijn groepen stondt ende dat noch mijn achterdeur wildeinslaan, ende gantsch Groninger landt dijcken ende dammen ende stuckenhuisen ende menschen dreeven heen wech ende verdroncken overal; nergenswas vrijheid dat niet beschadiget wierde; der verdronckenen wist mengeen seeker getal, doch men seide 7000; jong ende olt; daar dreef eenJan Theens, was stom ende doof van Hornhuisen op een stuck van sijn huisher in Eemslandt in de kromme horne in een klooster, geheeten Bla�huisende bracht schrifften weder, omdat hij daar sekerlijck geweest waar,sonst is niet al te beschrijven de schaden die daar sijn geschiedt, overall daar volgenden winter ende veel sneeuws, de lente was toonelijck.(Hier eindigt het handschrift van Reneke, zijn zoon Sirp en zijn tweedevrouw hebben het schrijven in de kroniek van hem overgenomen.)