Person:Casper Ultee (2)

Jeugd

Casper Willem Frederik, Cas, wordt in 1907 geboren als vijfde kind in een middenstandsgezin in Wilnis. Zijn vader is slager, zoals veel familieleden.

Slager in Hilversum

Als twintiger gaat Cas met broers naar Hilversum om daar een slagerij te beginnen. Hilversum was in die jaren een snel groeiende stad met een moderne uitstraling. Het Almere van de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. De snelle groei bood ook kansen voor een bloeiende slagerij, moeten de Ultees gedacht hebben. Echter in de crisistijd is het ook daar niet eenvoudig het hoofd boven water te houden.

Huwelijk en scheiding

Bijna 25 jaar oud trouwt Cas met Pietje (Nel) Offerhaus, de oudste dochter van een bakkersgezin uit Wijk aan Duin (nu Beverwijk). Het huwelijk houdt helaas niet lang stand. Na enkele verhuizingen, enkele jaren en kort na de geboorte van de tweede dochter, gaan zij in 1936 uit elkaar. Cas blijft nog enkele jaren in Hilversum om een slagerij van de grond te trekken, maar vertrekt uiteindelijk naar zijn ouders die zich inmiddels in Veenendaal hebben gevestigd.

Slager in Veenendaal

In veenendaal gaat Cas in de slagerij van zijn ouders en wordt ook actief in de winkeliersvereniging. Volgens de overlevering zouden Cas en Nel nog geprobeerd hebben hun meningsverschillen bij te leggen.

Oorlog en overlijden

Veenendaal heeft het niet rustig in de oorlogsjaren. In aanloop naar de Tweede Wereldoorlog lagen er vanaf de Nederlandse mobilisatie in augustus 1939 ongeveer tweeduizend soldaten gelegerd in en om Veenendaal. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 werd de bevolking van Veenendaal geëvacueerd omdat Veenendaal vlak tegen de Grebbelinie aan lag. Aan het begin van de oorlog is er nog geen georganiseerd verzet om Veenendaal. Af en toe zijn er spontane acties. Zo loopt Lampegietersavond 1941 uit op een demonstratie tegen de Duitsers, als omstanders spontaan vaderlandse liedjes gaan zingen. De Duitsers gijzelen daarop 7 vooraanstaande Veenendalers in kamp Amersfoort. Cas was één van hen. Op verschillende plekken in het dorp verschijnen leuzen als OZO (“Oranje zal overwinnen”) of “Oranje boven”, bijvoorbeeld op een muur van de Scheepjeswolfabriek. Enkele dagen voor de Kerst worden zij vrijgelaten. Cas heeft zwaar te lijden gehad van het verblijf in Amersfoort.

Cas herstelt mentaal en fysiek niet meer van de ontberingen. Hoewel hij eigenlijk geen zware fysieke werkzaamheden kon verrichten, gaat hij 24 juni 1942 in de vroege avond toch een stier slachten. Zijn lichaam kan het niet aan en hij overlijdt nog dezelfde avond. Binnen een uur overlijdt ook zijn moeder.

De toenaderingen tot Nel hebben niet meer geleid tot het herstel van het huwelijk. Nel bleef zo achter als gescheiden weduwe met twee kleine dochters.

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5} Gezinskaart Casper Ultee, in Hilversum, Bevolkingsregister
   https://zoeken.gooienvechthistorisch.nl/detail.php?nav_id=2-3&id=257662429.
2. ↑ ^{2.0 2.1 2.2 2.3} Overlijdensakte, in Veenendaal, Utrecht, Netherlands. Burgerlijke Stand
   57, 1942.

   Bron Burgerlijke stand - Overlijden
   Archieflocatie Het Utrechts Archief
   Algemeen Toegangnr: 463
   Inventarisnr: 669
   Gemeente: Veenendaal
   Soort akte: Overlijdensakte
   Aktenummer: 57
   Aangiftedatum: 26-06-1942
   Overledene Casper Willem Frederik Ultee
   Geslacht: M
   Overlijdensdatum: 24-06-1942
   Leeftijd: 34
   Overlijdensplaats: Veenendaal
   Vader Willem Frederik Ultee
   Moeder Hendrika Maria Burggraaf
   Partner Pietje Offerhaus
   Relatie: gescheiden van

3. ↑ ^3.0 3.1 Geboorteakte, in Wilnis, Utrecht, Netherlands. Burgerlijke Stand
   55, 1907.
4.   Verzet, in Https://gemeentearchief.veenendaal.nl/tour-wo-ii/verzet
   24 May 2021 geraadpleegd.

   Aan het begin van de oorlog is er nog geen georganiseerd verzet om Veenendaal. Af en toe zijn er spontane acties. Zo loopt Lampegietersavond 1941 uit op een demonstratie tegen de Duitsers, als omstanders spontaan vaderlandse liedjes gaan zingen. De Duitsers gijzelen daarop 7 vooraanstaande Veenendalers in kamp Amersfoort. Op verschillende plekken in het dorp verschijnen leuzen als OZO (“Oranje zal overwinnen”) of “Oranje boven”, bijvoorbeeld op een muur van de Scheepjeswolfabriek.

   
5. ↑ Van Casper Willem Frederik Ultee is bij het CBG géén persoonskaart aanwezig. Waarschijnlijk is zijn kaart door brand verloren gegaan. Van zijn moeder is de persoonkaart gedeeltelijk verbrand. Die van zijn vader is geheel beschikbaar.
6.   Casper overleed in de avond, een uur later overleed ook zijn moeder.
7. ↑ ^7.0 7.1 Uit lokale krant 26 februari 1970 (interview met dan Wethouder Ant. de Ruiter):
   "Ant. de Ruiter memoreert hoe het er aan toeging. In oktober 1941 kregen zeven bekende Veenendalers opdracht zich te melden in Utrecht. Doel onbekend. Adres des te bekender. Bij de SD aan de Maliebaan. .. Het waren H. Brouwer, Lafeber, G. de geit, C. Ultee, Van Dijk, F. van Leeuwen en Ant. de Ruiter (gijzelaars). In Utrecht aangekomen zagen ze al gauw dat het helemaal mis was. Ze moesten direct op transport naar kamp Amersfoort. Een weinig aanlokkelijke verblijfplaats. ..
   Het was direct: "Los, weg nach das Lager in Amersfoort"! In Amersfoort begon het feest al gauw. Het was guur weer en we stonden een hele tijd buiten onder bewaking. 's Middags mochten we naar de 'Bekleidungskamer'. Daar kreeg je het 'kampuniform' aan. Al je burgerspulletjes moest je afgeven. Verder werd je finaal kaal geknipt. Ook kreeg je een mok en een vork. Dat was je eetgerei. Je begreep hoe we elkaar aankeken na deze metamorfose. Je kende jezelf niet meer. "
   In een ander artikel over Ds van Enk in Veenendaal, die bij de staking van 29 april 1943 (protest tegen oproep NL leger weer in krijgsgevangenschap te gaan), wordt weer hetzelfde rijtje gijzelaars van 1941 genoemd (artikel d.d. 20 juni 1967, interview met Ds van Enk):
   "Ik wist maar al te best wat de heren J. van Dijk, C.W.F. Ultee, A.J. Lafeber, G. de Geit, mr J.F. van Leeuwen, H. Brouwer en Ant. de Ruiter, niet lang geleden was overkomen, toen zij twee maanden vertoefden als gijzelaars in de hel van Amersfoort. Toen ze enige dagen voor Kerstmis thuiskwamen, waren ze er ellendig aan toe, Verzwakt en broodmager."